Kerstmis

Bij de methode hoort een aparte module ‘vieringen’. Daarin wordt een inleiding op liturgie gegeven. Daar treft u ook een schema aan voor een H. Mis en voor een Woord- en gebedsviering.  De bouwstenen  van de website zijn een hulp bij het gestalte geven van vieringen. Hierbij worden de schematische overzichten van H. Mis en Woord- en gebedsviering gebruikt, zoals die in de methode staan.

In de nachtmis van 24 december en ook op 1^e Kerstdag geven veel koren, ensembles en fanfares graag acte de présence. Het is niet altijd gemakkelijk om daar als catechesegroep ook nog bij aan te schuiven.

Vandaar dat er hier suggesties gegeven worden voor vieringen die u vrij gemakkelijk zelf kunt verwezenlijken, zonder anderen voor het hoofd te stoten.

Maar uiteraard zijn elementen uit de vieringen zoals u die hierboven aantreft, altijd in te passen in , bijvoorbeeld, een nachtmis die ook gezinsviering is. Dat vraagt dan wat meer voorbereiding en overleg vooraf.

Op de laatste pagina treft u extra liedsuggesties aan.

Kerstmis

Met de bouwstenen zoals die hieronder staan kunt u

1. een viering maken met de kinderen uit uw groep , samen met hun (groot)ouders/ verantwoordelijken , eventueel samen met kinderen van 7-9 jaar die ook meedoen met ‘het Licht op ons pad’
2. een viering maken met de kinderen uit uw groep én de andere kinderen uit de parochie en hun ouders/verzorgers  als Woord- en gebedsdienst op 24 december, met aansluitend ‘kindje wiegen’

Voorbereiden:

Voorafgaand aan de viering:

• Op tijd nagaan of er een koortje medewerking kan verlenen
• Uitnodigingen meegeven/ versturen
• Duidelijke mededelingen doen in parochieblad/ dorps-of wijkkrant
• Overleg met verantwoordelijke uit het pastoraal team of werkgroep(en)
• Is de viering in het kerkgebouw? Neem die dan even door met de koster.

Voor de viering zelf:

• Kijktafel klaarzetten

Voorbereiding en kijktafel

• De kijktafel is extra versierd voor Kerstmis, en aangekleed met een paars kleed. Hoewel deze bijeenkomst waarschijnlijk voor Kerst plaatsvindt, leven we hier met de groep toe naar Kerstmis. ( De bijeenkomst kan ook gebruikt worden als kinderviering op kerstmorgen, of in de klas op school, wanneer daar Kerstmis gevierd wordt. Paars maakt dan plaats voor wit, in de aankleding van de ruimte. )
• Op de kijktafel staat een kerststal. Misschien viert u in een ruimte bij de kerk en kunt u met de kinderen bij de kerststal in de kerk gaan kijken. Daar zal opvallen dat het kindje nog niet in de kribbe ligt. Leg de kinderen uit dat het kindje pas in de kerstnacht in de kribbe gelegd zal worden. Nodig de kinderen dan ook uit voor de kerstviering. Misschien is er in uw parochie ook een speciale kinderkerstviering of familieviering. Dan zullen ze zien hoe het kindje dan in de kribbe gelegd is/wordt.
• Wanneer u in de eigen ruimte van de kinderen viert, bijvoorbeeld wanneer u deze bijeenkomst op school of tijdens een kindernevendienst gebruikt, en daar een eigen kerststal heeft neergezet, dan doet u er goed aan die ook aan te passen aan de loop van het verhaal. Zet Jozef en Maria er in als zij in Betlehem aankomen, en leg het kindje pas bij de lezing van de geboorte in de kribbe. De herders en de wijzen kunt u ook rond de stal zetten op het moment dat de lezing over hen gaat.
• Leg de Bijbel open op de pagina van Lucas 2, het kerstverhaal. Laat ook de (drie) vier adventskaarsen branden. Leg ook de aansteker en voor alle kinderen waxinelichtjes erbij, en leg voldoende kleurpotloden klaar.

Voor het naspelen:

Als u het verhaal uit het werkboek buiten de les om als viering gebruikt, is het zinvol om het verhaal na te spelen. Alle kinderen kunnen hieraan meedoen, zonder voorbereiding vooraf. Wanneer kinderen dit echt niet willen, hoeven ze natuurlijk niet mee te doen. Engel of herder willen ze vaak toch wel zijn.

Elk kind kan een rol vervullen door een paar eenvoudige attributen of verkleedkleren.

Voor de vijf bijbelgedeelten heeft u nodig:

1. Maria krijgt een boodschap van God: een gouden doek of papieren vleugels voor de engel, een blauwe omslagdoek voor Maria.
2. Jozef droomt van de engel van God: een bruine omslagdoek voor Jozef, dezelfde engel als bij Maria.
3. Jezus wordt geboren: Jozef een bruine doek, Maria met de blauwe omslagdoek, een herbergier met een schort voor, een babypop, een doek voor de baby. Verder een houten kistje als voederbak voor de dieren, en wat stro (dierenwinkel of boerderij in de buurt) voor de kribbe waar Jezus in zal komen te liggen.
4. De herders in het veld: Elk kind kan herder zijn: een herdersstaf of een omslagdoek. Een gouden doek of papieren vleugels voor de engel. Voor alle andere engelen: bijvoorbeeld een gouden hoofdbandje met een sterretje erop. Dit kunt u eenvoudig maken door een sterretje op een rietje te plakken, en dit achter op het hoofd van het kind vast te maken met een lintje om het hoofd.
   
   Papieren vleugels zijn snel uit een dubbelgevouwen A4-tje te knippen, en met een plakbandje bovenaan in het midden aan de kleding te bevestigen.

5. De wijzen en koning Herodes: vier mooie glanzende doeken, kroontjes, en voor elke wijze een potje met wierook, mirre of goud. Beplak bijvoorbeeld glazen jampotjes met mooi papier, of ‘leen’ een kleine kelk uit de kerk. Een kerstster met een lang elektriciteitssnoer kan aan een stok vastgemaakt worden, en rondgedragen worden.

Voor de liedjes die tussendoor gezongen worden is het handig om een cd met kerstliedjes en een cd-speler neer te zetten. Kinderen kunnen bij de liedjes ook meedoen met instrumenten als die beschikbaar zijn.

Omdat in deze bijeenkomst de verhalen waarover het met Kerstmis gaat, verteld en uitgebeeld worden, is hij bij uitstek geschikt om ouders en grootouders mee te laten kijken en helpen. Zij kunnen in de kring, tussen de kinderen plaatsnemen. Wanneer het verhaal in de tweewekelijkse catechese verteld wordt, kunt u in plaats van de liedjes tussendoor ook korte gesprekjes met de kinderen houden over wat er in de verhalen gebeurd is.

•  (Zorgen voor de (gevulde) boodschappenmand. *)

ad. 1 viering met de groep en (groot)ouders/verantwoordelijken

Opening:

Intocht

• Bij betreden liturgische ruimte’** rinkelen met belletjes, gongslag . Als teken: ‘We zijn begonnen’…
• Intrede met gezang ( Wij komen tezamen….oid, event. meezingen met CD van ander adventsliedje)
• Een kind draagt het evangelieboek, of het boek met het kerstverhaal. Bij binnenkomst op de plek leggen waar er straks uit gelezen wordt. (lezenaar of tafel)
• (Eén kind draagt de boodschappenmand en zet die bij de kijktafel.)

Groet en korte inleiding

• Suggestie: “Welkom. We zijn hier bij elkaar om de geboorte van Jezus te vieren. Vier weken wachten we al. Iedere week werd het iets lichter omdat er steeds een kaarsje méér aangestoken mocht worden. Jezus, de Zoon van God wordt geboren. God had dat beloofd, en wat Hij belooft, dat doet Hij ook.”

Lied   

Lied van het Licht
Mensen kijken in het donker
naar een wereld vol verdriet.
Steek een kaars aan. Die vertelt je
van het Licht dat je straks ziet.

Mensen dromen mooie dromen
van een wereld, licht en fijn.
Steek een kaars aan. Die vertelt je
hoe de wereld eens zal zijn.

Het wordt anders. Het wordt lichter.
Het wordt licht voor jou en mij
en voor iedereen op aarde.
Het wordt Kerst. God is dichtbij.

Uit: Zitten of Opstaan, deel 2, nr.14, uitgeverij Kwintessens.

Openingsgebed

• ‘God, Vader, U weet dat uw volk uitkijkt naar het feest van Jezus’ geboorte. Wij bidden U: laat ons de vreugde van dit grote geheim beleven en dit feest steeds weer met blijdschap vieren. We vragen het U door Christus onze Heer. Amen.’ ( naar: openingsgebed 3^e zondag v.d. Advent)

Lied

• (Bijv. ’Maria die zoude’ (eerste 3 strofen) of ander adventsliedje)

Verkondiging van het  Woord

Eerste lezing

Hier : korte uitleg bij de kijktafel ( Adventskrans, boodschappenmand, waarom  het kindje nog niet in het kribje ligt.  U kunt verwijzen naar de tekst van het Lied van het Licht, of naar ‘Heb je wel gehoord van de geboorte van Jezus?’: Jezus werd toen geboren, maar ook hier en nu, voor ons kunnen daarbij steekwoorden zijn. (Duidelijk aangeven dat de gevulde boodschappenmand gegeven wordt aan iemand die die goed gebruiken kan.)

Ivm duur viering: tussenzang en 2^e lezing laten vervallen

Vers voor evangelie

Event. zingen: strofe adventslied. Kan ook gelezen worden.

‘Ze waren een weinig verder gegaan,
tot aan een boerenschure.
’t Is daar dat Heer Jezus geboren werd.
Daar sloten noch vensters, noch deuren’. (4^e strofe  ‘Maria die zoude…’)
Intussen legt u de witte doek op de kijktafel en plaatst u het lege stalletje erop.

Evangelie

Kerstverhaal : het bestaat uit vier delen. U kunt bij ieder deel ( tijdens zingen van het liedje) één van de adventskaarsen aanmaken.

Uitnodigen om te gaan staan

Maria en Jozef krijgen een boodschap van God (Lucas 1,26-38)

Het kind dat Maria uitbeeldt komt in het midden staan. De engel Gabriël komt erbij. De leiding kan Maria aanmoedigen om voor de engel te buigen en Gabriël om echt te spreken met een weids handgebaar. Als de engel verdwenen is wrijft Maria in haar ogen. Inmiddels is Jozef in de kring komen staan.

Maria loopt naar Jozef toe. Moedig Jozef aan om echt te schrikken (‘oh’ zeggen, hand voor de mond van schrik). Maria en Jozef gaan een eindje bij elkaar vandaan liggen slapen. De engel komt even bij Jozef staan, en gaat dan weet op zijn plaats zitten. Dan worden Jozef en Maria wakker. Jozef loopt naar Maria toe, en geeft haar een kus. Daarna gaan beide kinderen in de kring zitten.

Lied

Maria die zoude naar Betlehem gaan

Jezus wordt geboren (Lucas 2,1-7)

Jozef en Maria lopen rond. Ze komen bij de herbergier die zijn hoofd schudt en nee zegt. Dan vinden ze een plekje. Laat de kinderen op de grond gaan zitten. Daar wordt Jezus geboren. Maria krijgt de babypop, wikkelt hem in een doek. Jozef vult het houten kratje met stro en legt de babypop erin. De kinderen die Jozef en Maria spelen blijven er bij zitten.

Lied

Er is een kindeke geboren op aard

De herders (Lucas 2,8-20)

Zoveel herders als mee willen doen zitten en liggen in het midden van de kring. Ze slapen een beetje. Moedig de kinderen aan te snurken. Eerst komt er één engel, dan laat u de herders wakker schrikken en opstaan, daarna komen alle kinderen die engel zijn er bij. Iedereen beeldt blijdschap uit door te dansen. De engelen, en ook de herders. Daarna gaan de engelen terug naar de hemel (hun plaats) en de herders gaan op zoek naar Jozef, Maria en Jezus. Die zitten nog op hun plekje in het midden van de kring.

Lied

De herdertjes lagen bij nachte

of

Midden in de winternacht

De wijzen (Matteüs 2,1-12)

Jozef en Maria blijven in het midden van de kring. Iemand van de leiding tilt de ster aan een stok op en loopt rond. De drie wijzen lopen daar achteraan. Ze komen bij koning Herodes, die ze verder wijst (laat Herodes ook echt wijzen). Dan komen ze bij de stal. De ster kan daar ook blijven staan, misschien in een standaard of tegen een stoel. De wijzen bieden hun geschenken aan. Daarna zoeken ze iets verderop een plekje om te gaan slapen. Laat de stem uit de droom echt klinken, bijvoorbeeld door daar iemand anders voor te vragen dan de verteller. Daarna vertrekken de drie wijzen, tijdens het lied, via een andere route terug naar hun plaatsje in de kring.

Lied

Heb je wel gehoord van de geboorte van Jezus.

De tekst staat in het werkboek. Kunt u laten zingen door de kinderen uit uw groep.

Overweging

Die is in feite op de plaats van de eerste lezing al gegeven. Kan ook interview zijn. Stel gerust ook een vraag aan een volwassene: het is ook een viering voor hén.

Aan volwassenen zou u kunnen vragen ( stelt u aan hén svp de vragen zélf):

• Wat bracht u naar Betlehem?/ Waarom bent u hier?
• Wat dacht u hier te vinden? Kwam die verwachting uit?
• U, meneer, u bent koning. Wat kunt u het Kind in de kribbe geven?
• U, mevrouw. Wat kunt u het Kerstkind aanbieden?
• U, zou u anderen van het Kerstkind durven/ willen vertellen?

Of samenvatting spel, uitleg bij de dingen die op de kijktafel bij het stalletje gezet gaan worden.

Het antwoord van de gelovige gemeenschap op het verkondigde woord

• Hier: Glorialied….
• Ondertussen: plaatsen attributen op kijktafel vervangen Kindje in kribje leggen.
• Vredeswens /elkaar vrede wensen. Dat kan uitgaan van het kind dat het evangelieboek óf het kribje droeg…
• (Als er plek genoeg is kunnen de aanwezigen een kaarsje aansteken en op de kijktafel zetten.)

Eventueel uitleggen van de bedoeling van de boodschappenmand

Collecte

• Geen collecte

Aanbevelingsgebed

Hier: bijvoorbeeld:

• God, wij willen U danken voor alles wat U ons geeft. Dat maakt ons heel blij. God. Help ons om dankbaar te blijven. Laat ons bidden… Heer onze God….
• God, wij willen graag naar U luisteren, maar soms lukt dat niet. Soms zijn we ongeduldig, soms geloven we U niet of soms zijn we te druk. God help ons om te luisteren. Laat ons bidden…. Heer onze God…
• God, wij hebben Uw hulp nodig. Om te luisteren, om te kunnen geloven, om te leren vertrouwen. God, geef ons de hulp van Uw Zoon en Uw Geest. Laat ons bidden…
• Afsluiten met: onze Vader…

Lied

Suggestie: hier is ook passend:

‘Ook wij, uitverkoren,
Mogen U begroeten,
En kussen Uw voeten, Immanuël.
Wij willen geven,
Hart en geest en leven.
Komt laten wij aanbidden…’ etc… ( strofe van ‘Wij komen tezamen’)

Sluiting

Gebed (kind)

Lieve God,
Het is feest,
want de droom van de profeet Jesaja is uitgekomen:
Jezus is geboren!
Hij brengt licht in het donker
en vrede voor iedereen.
Hij is het Licht op ons pad.

Zijn Licht straalt ook voor ons
als wij, net als de herders en de koningen
op zoek gaan naar vrede en vriendschap.

Zijn Licht straalt over ons
als wij, net als Maria en Jozef,
dromen van licht en warmte.

God, help ook ons uw droom waar te maken:
vrede en liefde voor alle mensen,
Kerstfeest voor iedereen, overal!

Amen.

Wegzending/zegen

De Heer schenke u zijn vrede. Hij beware u voor onheil en geleide u tot eeuwig leven.

Kruisteken

(gongslag,belletjes rinkelen)

Uittocht

Kerstliedjes

Samenzang, afgewisseld met koorzang

Aansluitend eventueel : samenzijn met fris, koffie, thee en iets lekkers ( klein beschuitje-met-muisjes, kerstkransje o.i.d. Kinderen kunnen helpen.
Als het kan: liefst in een andere ruimte . Daar dan wel elementen van de kijktafel terug laten komen.
Misschien dat er nog een paar kerstliedjes gezongen kunnen worden, of anders instrumentale kerstmuziek van cd.

ad. 2 Woord- en gebedsviering met kindje wiegen

Als hierboven.

U kunt de eenvoudige ‘schuldbelijdenis’ invoegen, net ná het openingsgebed, of net ná de collecte

In plaats van ‘koffiedrinken’: alle kinderen mogen naar voren komen om even het kerstkindje vast te houden en te wiegen en eventueel een kaarsje aan te steken dicht bij de kerststal.

Eventueel: deurcollecte.

Medewerking van en koortje verdient aanbeveling!

Als u wilt dat de boodschappenmand ter plekke gevuld wordt: dat op tijd aankondigen in parochieblaadje e.d. De mand zal bezorgd worden bij iemand die de spulletjes goed gebruiken kan.

In de nachtmis zal de mand er als ‘offergave’ ook bij zijn. )

* De boodschappenmand: die kunt u gebruiken wanneer u meedoet met een plaatselijke diaconale actie.  was er iedere bijeenkomst bij. Het vergt wel wat organisatie wanneer u aan ieder gezin dat deelneemt aan de vieringen buiten de eigen groep (kindje wiegen, kindernevendienst) een bijdrage voor de mand vraagt.

Misschien mogen er wat kinderen naar de nachtmis? Dan kunnen zij de mand daar als offergave aandragen. Of misschien kan hij als gave zijn woordje meespreken in de mis van eerste kerstdag…

** Een viering buiten de muren van de kerk is evengoed een viering en evengoed liturgie. Het is niet zomaar een bijeenkomst. Daarom verdient het aanbeveling om van de ‘plaats van handeling’ een liturgische plaats te maken. Dat kunt u doen door duidelijk aan te geven dat, vanaf een minuut of zeven vóór aanvang van de viering, het gebied met lezenaar, microfoon en kijktafel een ‘stiltegebied’ is: geen heen-en-weer geloop, geen ‘zakelijke’ mededelingen meer vanaf de microfoon die u gebruikt in de viering, en-als het enigszins mogelijk is-: stilte. Als er rust uitgaat van die plaats zal het voor iedereen duidelijk zijn: dáár gaat straks iets gebeuren…

Tips:

Uit de algemene informatie uit de methode blijkt, dat je met al je zintuigen en heel het lichaam ‘viert’. En symbolen dragen daar een flinke steen aan bij. Dat biedt – met name in vieringen met jonge kinderen- tal van mogelijkheden.

Kinderen die niet durven voorlezen of iets opzeggen, kunt u iets laten ‘doen’: het aandragen en aanreiken van symbolische tekens ( zoals het dragen van het Bijbelboek, de witte doek ).

• U kunt na de nachtmis of op 1^e Kerstdag de kinderen allemaal een kaarsje ( cupje met theelichtje) meegeven om thuis aan te steken.
• Maar kinderen delen zélf die kaarsjes ook graag uit. Het is: het licht van Kerstmis, een lichtpunt voor iedereen…

Met Pasen krijgt iedere kerkganger al een kaarsje voor de hernieuwing van de doopbeloften.
En wanneer er dan weer kinderen zijn die met Pinksteren opnieuw een kaarsje uitdelen, dan is de cirkel rond: licht met Kerstmis, met Pasen en Pinksteren.

Wilt u nog eens kijken naar gebeden etc. uit jaar 1 of jaar 2? Dat kan.
Kies de code voor de vieringen jaar 1: 1241, jaar 2:  1243